14 luty – Dzień Chorego na Padaczkę

Święty Walenty – patron nie tylko zakochanych, ale także chorych na padaczkę

Wczoraj obchodziliśmy Dzień Chorego na Padaczkę. Padaczka jest chorobą neurologiczną spowodowaną zaburzeniami w czynnościach mózgu. O właściwym zdiagnozowaniu, badaniach oraz profilaktyce rozmawiam z lekarzem Poradni Neurologicznej Polikliniki Dąbrowskiej Prinn Sp. z o.o.,  Panią Małgorzatą Porc –Kościołek.

1. Pani Doktor, czym jest padaczka i kto może na nią zachorować?

Aby odpowiedzieć na pytanie, czym jest padaczka, należy odnieść się do obowiązujących definicji napadu padaczkowego i reguł jej rozpoznawania. W 2005 roku Międzynarodowa Liga Przeciwpadaczkowa (International League Against Epilepsy – ILAE) opracowała i przedstawiła nową definicję napadu padaczkowego i padaczki. Według niej napad to występujące w sposób przemijający dolegliwości i/lub objawy spowodowane nieprawidłową nadmierną, lub synchroniczną czynnością bioelektryczną w mózgu. Z medycznego zaś punktu widzenia padaczka to choroba mózgu charakteryzująca się trwałą predyspozycją do generowania napadów padaczkowych oraz neurobiologicznymi, poznawczymi, psychologicznymi i społecznymi następstwami tego stanu. Rozpoznanie ustala się na podstawie dokładnie zebranego wywiadu – nie tylko od chorego, ale również od świadków zdarzenia (ze względu na możliwe zaburzenia świadomości podczas napadu). Jedynym badaniem, które, może wykazać zaburzenia czynności bioelektrycznej mózgu, jest badanie EEG. Pozwala ono rozpoznać napady i rodzaj padaczki. Wtedy też lekarz może  postawić ostateczną diagnozę i rozpocząć leczenie.

2. Czy jest to choroba dziedziczna?

Padaczka ma różne podłoże, w tym szczególnie obserwowane napady u dzieci mogą być uwarunkowane genetycznie. Obserwujemy zarówno przyczyny wrodzone, jak i nabyte. Do najczęstszych czynników sprawczych należą urazy głowy, łącznie z uszkodzeniem okołoporodowym (uszkodzenia mózgu w życiu płodowym lub podczas porodu), choroby naczyniowe mózgu, nowotwory i przerzuty do mózgu, zapalenie mózgu i opon mózgowych.

3. Leczenie, profilaktyka. Czy można całkowicie wyleczyć padaczkę?

Najczęstszym sposobem leczenia padaczki jest leczenie farmakologiczne. Jednak leki przeciwpadaczkowe nie leczą przyczyny choroby, a jedynie zapobiegają wystąpieniu napadów. U około 2/3 chorych po zastosowaniu odpowiednio dobranego leku można uzyskać całkowite ustąpienie napadów, a u 1/5 chorych-znaczne zmniejszenie ich liczby. Decyzja o wyborze leku i jego dawkowania należy do neurologa. Jest to choroba przewlekła, w większości przypadków poddająca się dobrej kontroli farmakologicznej. W trakcie obserwacji chorego, po spełnieniu pewnych warunków, podejmuje się próby odstawiania leków przeciwpadaczkowych. Wiele z nich kończy się sukcesem. Trudno podać jeden obowiązujący schemat postępowania w leczeniu padaczki. Każdy z nas inaczej choruje,  każda historia choroby jest inna. Niezwykle ważne jest unikanie czynników prowokujących napady, takich jak alkohol, migające światła, brak snu. U niektórych pacjentów po kilkuletnim okresie bez napadów padaczkowych (3-5 lat) można rozważyć zaprzestanie podawania leków. Wśród sposobów leczenia padaczki, wyróżnia się również postępowanie chirurgiczne, operacyjne lub stymulację nerwu błędnego. Jednakże te metody zarezerwowane są dla padaczek lekoopornych, o ciężkim przebiegu.

4. Jak wygląda codzienność osoby chorej na padaczkę? Czy musi ona rezygnować z „normalnego” funkcjonowania?

Podstawą funkcjonowania chorego na padaczkę powinien być regularny tryb życia oraz akceptacja rodziny i środowiska. Chora osoba powinna usystematyzować godziny przyjmowania posiłków, dbać o regularny sen i w miarę możliwości unikać stresu. Jej aktywność musi być konsultowana z lekarzem oraz objęta dodatkową asystą. Przykładem jest choćby pływanie. Dozwolone jest tylko w towarzystwie osoby dobrze pływającej, poinformowanej o chorobie i umiejącej pomóc choremu, gdyby nastąpił atak. Kolejnym przykładem jest jazda rowerem tylko i wyłącznie w kasku zabezpieczającym głowę. Nie jest zalecana wspinaczka górska, sporty siłowe, boks, judo czy zapasy. Mimo wszystko nie wykluczamy aktywności fizycznej, ale w granicach adekwatnych do wydolności pacjenta i przede wszystkim  z zachowaniem zdrowego rozsądku. Nie ma natomiast przeciwwskazań do podróżowania różnymi środkami lokomocji. Nie powinny się one jednak odbywać, gdy chory jest zmęczony lub niewyspany. Zaleca się siadanie w dużej odległości od komputera i telewizora. Wskazania biorą się stąd, że działanie bodźców świetlnych potęgują niewyspanie i zmęczenie. Chory na padaczkę nie może wykonywać niektórych profesji. Są nimi takie zawody jak kierowca, pilot, operator urządzeń mechanicznych, policjant, strażak czy nauczyciel wychowania fizycznego.

5. Co zrobić, gdy jesteśmy świadkiem ataku padaczkowego?

Jeśli chory wyczuwa napad i zdąży udzielić nam informacji, jakiej pomocy potrzebuje, wówczas zapobiegamy urazom głowy. Podczas napadu asekurujemy jedynie głowę-zabezpieczając miękkimi akcesoriami np. kurtką, bluzą, kocem.  Nie przytrzymujemy kończyn i nie krępujemy ruchów. Zakazane jest również zabezpieczenia ust. Po akcji pacjent zapadnie w charakterystyczny sen po napadowy.  Zwykle dochodzi do siebie po około 5-20 minutach. Jeżeli atak trwa powyżej 5 minut, wtedy wzywamy zespół ratownictwa medycznego.

6. Jaka jest skuteczność leczenia padaczki marihuaną medyczną? Czy taka niekonwencjonalna metoda, niesie za sobą skutki uboczne dla organizmu?

Obecnie obserwujemy pierwsze doniesienia o leczeniu padaczki marihuaną. Musimy zdać sobie sprawę, że leczenie niekonwencjonalnymi metodami dotyczy tylko niektórych, rzadkich postaci padaczki. Szczególnie tych, lekoopornych, w których zastosowane leczenie standardowe nie przynosi pożądanych efektów. O postępach tego leczenia dowiemy się po przeprowadzeniu wieloletnich badań na stosunkowo dużych grupach pacjentów. Tylko wtedy będzie można  statystycznie potwierdzić skuteczność leczenia, obecność zalet i wad tej metody.

Dziękuję za rozmowę